Smok i wilk, czyli „Gra o tron”, sezon 7, odcinek 7

I tak oto siódmy sezon „Gry o tron” dogalopował do mety, naraz bijąc rekordy oglądalności (ponad 12 milionów widzów) i inspirując dziesiątki nowych sposobów na przewracanie oczami. Trudno oprzeć się wrażeniu, że część problemów serialu wynika z jego popularności – czy też strachu przed jej utratą. Chyba jeszcze nigdy twórcy nie grali tak bezpiecznie. Znają nas aż za dobrze: wiedzą, że chcemy romansu Jona i Daenerys, że pragniemy śmierci Littlefingera z rąk Sansy, że narzekamy na nadmiar seksu i przemocy na ekranie i że nasze obolałe serca nie zniosą zgonu kolejnego lubianego bohatera. Gdybyż tylko użyli tej wiedzy, by ogrywać nasze oczekiwania! A oni kręcą takie przeciętne i możliwe do przewidzenia finały, jak „Smok i wilk”. Tylko ile naprawdę można wygrać, grając przewidywalnie?

Tekst zawiera spoilery dotyczące fabuły odcinka.

Kiedy u twoich wrót staje armia eunuchów, wiedz, że nie obejdzie się bez żartów o kutasach. Dwaj wesołkowie, Bronn i Jaime, przygotowują baryłki smoły i spoglądają smętnie na armię Nieskalanych, która przybyła pod ich mury. Żółwik dla Ramina Djawadiego, bo ta scena nie udałaby się bez muzyki – niepokojącej wersji motywu Dany, którą Gryzipiór niniejszym serdecznie wita na swojej playliście. Wtem – zza wzgórz wyłania się horda Dothraków i naszym chłoptasiom kończą się żarty. Nie lepsze nastroje panują w drugim obozie. Smocza królowa ma przewagę na lądzie, ale na morzu jej skromna delegacja nie może się równać z flotą Greyjoyów kotwiczącą w Królewskiej Przystani. Montaż wiernie oddaje tę niepewność po obu stronach. Cała nadzieja w zapuszkowanym nieumarłym skurczybyku, którego dogląda Ogar. Na marginesie – czy wiemy, co skłoniło Sandora do porzucenia Bractwa i podróży na południe, czy Gryzipiór znowu coś przegapił?

Mijają minuty, a nasi dzielni bohaterowie idą na negocjacje do Smoczej Jamy. I idą. I idą. Mocarny byku na patyku – pomyślał Gryzipiór – zaraz będzie powtórka z poprzedniego odcinka. Ktokolwiek wydał zgodę na kręcenie scen, w których bohaterowie idą i rozmawiają, zasługuje na to, by przez resztę życia oglądać siódmy sezon „Gry o tron”. To zrozumiałe, że twórcy chcieli uszczęśliwić fanów tercetu Bronn–Podrick–Tyrion, ale czemu w takiej chwili? Niech będzie, że ich pogaduszki są ciekawsze niż te z poprzedniego tygodnia, ale też nie brzmią jak rozmowy ludzi, którzy lada chwila mogą zginąć. W rezultacie sporo napięcia wyparowuje, zanim jeszcze przedstawiciele obu obozów dotrą do Smoczej Jamy. Którą to Gryzipiór zawsze sobie wyobrażał jak prawdziwą jaskinię, nie starożytną ruinę, która ledwo zdołałaby pomieścić Drogona, a co dopiero legendarnego Baleriona.

fot. HBO / Fanpop [*]

No dobra, powiedzmy wprost: negocjacje między obozem Cersei a obozem Daenerys to nie jest najbardziej emocjonujący moment w historii serialu, choć twórcy trochę tak go traktują – i przeciągają w nieskończoność, sądząc zapewne, że w ten sposób podsycą napięcie. Problemem wydaje się nadmiar bohaterów. Gryzipiór chciałby wierzyć, że wynikający ze skrupulatności, ale obawia się, że chodzi raczej o fanserwis i wiarę w to, że epickość sceny jest wprost proporcjonalna do listy zaangażowanych w nią postaci. Na negocjacje przybyli bowiem wszyscy główni gracze poza ekipą z Winterfell i twórcy starali się prawie każdemu dać coś do roboty i jeszcze pokazywać ich reakcje na rozwój wydarzeń. Mamy nawet długo wyczekiwany pojedynek Clegane’ów... tak jakby. Zdaje się, że Ogar złamał ze sto zapisów etykiety, zaczepiając Górę w ten sposób, i może dlatego wypadło to jakoś... nienaturalnie? Niepotrzebnie? Stawka też nie jest tak wysoka, jak wmawiają nam twórcy, bo właściwie co grozi naszym bohaterom, jeśli nie dogadają warunków rozejmu? Przetrzebione armie Lannisterów nie odwrócą losu bitwy z Nocnym Królem, a w razie agresji ze strony Cersei Danka i spółka ryzykują tylko utratę Smoczej Skały. Nikt też chyba nie wierzy, że Jon czy Daenerys zginą przed finałowym sezonem. Trudno jakoś oglądać te negocjacje z przejęciem.

fot. HBO / Fanpop [*]

Może dlatego, że są takie przewidywalne? Dany robi wejście smoka, obrażając potencjalną sojuszniczkę, wujaszek Euron dowcipkuje o karłach i grozi zamordowaniem Yary (przynajmniej on o niej nie zapomniał), przemawia Tyrion, przemawia Jon, Dany i Cersei przerzucają się słówkami, aż obóz smoczej królowej wyciąga asa z rękawa. Fajnie, trzeba przyznać, przebiegło to Ogarowe otwieranie skrzyni – w pewnym momencie Gryzipiór pomyślał, że ten przeklęty zombie naprawdę obrócił się w proch i cała wyprawa za Mur była jeszcze bardziej niepotrzebna, niż się zdawało. Wtem umarlak wyskoczył z pudełka i rzucił się od razu na Cersei (tresowany czy co?). To wywarło zamierzony efekt – Euron umknął na Żelazne Wyspy, a Cersei zgodziła się na rozejm, pod warunkiem wszakże, że król Północy zachowa neutralność. Żądanie jest dziwne, ale daje się wytłumaczyć w świetle późniejszych wydarzeń, Cersei bowiem wcale nie oczekuje zgody i chce jedynie przerwy na kawę – i rozmowy w kuluarach.

Trudniejsza do wyjaśnienia jest Jonowa niezdolność do kłamstwa. Szkoda, że twórcy przegapili taką okazję, by skazić nieco oblicze naszego nieulękłego herosa. W tym sezonie Jon jest przede wszystkim gotowy na wszystko, byle tylko pokonać Innych, i fajnie byłoby zobaczyć, jak ta skądinąd szlachetna motywacja skutkuje czynem, który można uznać za niegodny. Po drugie, każdy dobrze napisany bohater powinien zmagać się nie tylko z zagrożeniem z zewnątrz, ale też z samym sobą. Na początku sezonu Sansa wymieniła wady Jona – nieliczenie się ze zdaniem rodziny i tendencję do powielania błędów Neda Starka. Obie zostały na koniec przywołane, tyle że bez konsekwencji. Wyłączając ryzykowne decyzje łóżkowe, w tym roku Jon nie zmienił się ani na jotę. Zamiast człowieka z krwi i kości zbyt często oglądaliśmy pomnik wystawiony Nedowi.

fot. HBO / Fanpop [*]

Po odejściu Cersei do boju rusza Tyrion. Mroczne korytarze Czerwonej Twierdzy, smętna muzyka, pożegnanie z Jaimem – twórcy chytrze grają naszymi emocjami, żeby przekonać nas, że Krasnal zginie. Scena, która następuje, jest jedną z dwóch najlepszych w tym odcinku, i to mimo braku CGI, a za sprawą fantastycznej roboty aktorów. Tyrion i Cersei przerzucają się złośliwościami, wypominają sobie dawne krzywdy i w jednej tylko minucie, w której Krasnal prowokuje siostrę do egzekucji, jest więcej napięcia, emocji i prawdy, niż w całym poprzednim odcinku. Zwróćcie uwagę, jak kończy się ta scena – Tyrion dedukuje, że Cersei jest w ciąży. Nie dowiadujemy się, jakimi argumentami przekonał ją do zaniechania krasnalobójstwa i zawarcia rozejmu. Podejrzane? Jak diabli, ale teoretyzowanie zostawimy sobie na deser.

W Smoczej Jamie tymczasem kwitnie miłość. Jon i Dany jednak potrafią prowadzić rozmowy, od których widzom nie skacze poziom cukru. Zwłaszcza kiedy spacerują po cmentarzysku smoków. Powinni robić to częściej. Kamera nie pozostawia wątpliwości co do natury łączącego ich uczucia i lada chwila spodziewamy się pocałunku, gdy powraca Tyrion. Psuj jeden. Znowu pojawia się wzmianka o rzekomej niepłodności małej królowej, a Internet wyrokuje: Jon i Dany doczekają się dziedzica. Trudno powiedzieć, jakim cudem upiór mógłby spłodzić dziecko, ale trzymamy kciuki za wyobraźnię scenarzystów. Jest szansa, że nie zawiodą.

fot. HBO / Fanpop [*]

Rychło po odjeździe delegacji Dany „Gra o tron” próbuje sił w konkursie na najbardziej przewidywalny twist roku. Jaime gotuje się do drogi na północ, ale powstrzymuje go Cersei, która naturalnie nie ma zamiaru dotrzymać umowy. Rozejm to bujda, Euron popłynął po Złotą Kompanię, a wojska Lannisterów zostaną na południu, póki wszyscy wrogowie Cersei, żywi czy martwi, nie wybiją się nawzajem. Brzmi rozsądnie. Szkoda tylko, że nie mamy więcej informacji – na przykład o tym, gdzie na północy miały lądować lannisterskie armie. Bo jeśli plan zakładał koncentrację wojsk w jednym miejscu, to Danka szybko wykryje zdradę, a jeszcze szybciej wróci spopielić Królewską Przystań. Tak czy inaczej, przelała się czara goryczy i niezadowolony Jaime opuszcza Królewską Przystań. Powtórzmy. Jaime. Opuszcza. Cersei. Problemem tej sceny jest to, że rozegrała się za późno. Mimo wyśmienitej gry aktorów ten rzekomo Wielki Moment wywołał w Gryzipiórze bardzo małe wzruszenie, a bardzo duże poczucie, że scenarzyści dbają jednak przede wszystkim o odpowiednie rozstawienie pionków na planszy. Dlatego Jaime rusza na północ, kiedy jest to dla nich wygodne, a nie kiedy powinien był to zrobić z korzyścią dla rozwoju postaci (tak ze dwa sezony temu). Bardzo ładne i nastrojowe są natomiast następne kadry – zimny, opustoszały świat, z wolna przysypywany śniegiem do wtóru melancholijnej muzyki. Moi mili, nadeszła zima, a ktokolwiek zapomniał zbudować dach nad nowiuśką podłogą Cersei, właśnie stracił głowę.

fot. HBO / Fanpop [*]

Niespodziewanie dwie bardzo dobre sceny ma w tym odcinku Theon. Pierwsza to kameralna rozmowa w sali tronowej na Smoczej Skale, która przypomina, jak świetnym aktorem jest Alfie Allen. Scenarzyści rozgrywają tu nieoczywistą na pierwszy rzut oka paralelę między losami Jona, bękarta, i Theona, zakładnika łamane na wychowanka Starków. „Nie musisz wybierać. Jesteś Greyjoyem i Starkiem” – mówi Jon i wybacza nieszczęsnemu Theonowi, co w jego mocy. Awww, no i pękło Gryzipiórowe serduszko. Jak miło, że twórcy nie zapomnieli, że można kręcić takie ciche, nieoczywiste momenty między bohaterami. Podniesiony na duchu Theon postanawia następnie odbić Yarę z rąk stryja, ale Żelaźni Ludzie wolą raczej spitolić na wschód i wywiązuje się bójka. Theon wygrywa, przekonawszy się, że brak jaj ma zalety i że ze swojej słabości może jeszcze uczynić siłę. Niby niewiele, ale i tak w tych dwóch scenach Theon przeszedł większą przemianę niż niektórzy przez cały sezon.

A skoro już przy tym jesteśmy... Musimy zajrzeć do Winterfell, prawda? Niech to, musimy. Na plus można policzyć to, że Bran wreszcie zrobił sobie format dysku i na coś się przydał. Na minus – całą tę nieporadnie napisaną, sztucznie rozdmuchaną i mało dramatyczną dramę. W skrócie: Petyr podpuszcza Sansę, by uwierzyła, że Arya chce ją zamordować. Sansa rozkazuje przyprowadzić siostrę na sąd, odczytuje zarzuty, po czym kieruje je do Littlefingera. Ooo, jest twist! Lord Baelish pierwszy raz w życiu zapomina języka w gębie i błaga o litość, Arya podrzyna mu gardło, a George R.R. Martin zaczyna żałować, że kiedykolwiek sprzedał prawa do ekranizacji. Co jest nie tak z tym wątkiem i dlaczego wszystko? Gryzipiór opowie w punktach.

fot. HBO

1. Za mało wyjaśnień. Czy siostry Starkówny od początku udawały wrogość, a jeśli tak, to dlaczego robiły to także wtedy, kiedy Littlefingera nie było w pobliżu? Czy raczej Sansa zorientowała się w knowaniach Petyra dopiero w ostatniej chwili? Po poniedziałkowej emisji Isaac Hempstead Wright zdradził, że z odcinka wycięto scenę, w której pani Winterfell wchodzi do pokoju Brana, by – jak się domyślamy – poprosić go o pomoc. Wygląda więc na to, że do końca nie była pewna, co się dzieje, ale twórcy nie pozwolili jej dokonać własnego wyboru. Zamiast tego posłali ją do wyroczni. Noż motyla noga, czy ktoś mógłby prawnie zakazać rozwiązywania konfliktu lojalności u bohaterów za pomocą rad wyroczni? Tak czy inaczej, scena wylądowała w śmietniku montażysty, więc trudno traktować ją jak część kanonu. Oglądając sam odcinek, nie wiemy i nie dowiemy się, co naprawdę zaszło w Winterfell, ponieważ...

2. ...cała ta intryga zasadza się na najtańszym z najtańszych chwytów scenopisarskich, czyli zatajeniu informacji przed widzem. Żeby był większy szok. Rozpaczliwie brakuje tu scen wyjaśniających zachowanie Aryi, która z niepojętą łatwością i właściwie bez powodu zmienia się z lojalnej siostrzyczki w psychopatkę i z powrotem. Jak Sansa zdołała ją przekonać, że jednak nie spiskowała z Lannisterami i nie jest winna śmierci ojca? Czy znowu interweniował wszystkowiedzący Bran? W którym momencie rycerze z Doliny wyrzekli się swojego protektora i bez zastrzeżeń uwierzyli chłopakowi po magicznej lobotomii? Wszystko to wygląda na sprokurowane w jednym celu: żebyśmy przez dwa odcinki uwierzyli, że Arya i Sansa mogłyby się pozabijać, co jest...

3.  ...strasznie tanim dramatem, nawiasem mówiąc. Gryzipiór zagrałby o wyższą stawkę. Na początku sezonu dowiadujemy się, że Sansa chce mieć większy wpływ na to, co się dzieje w Winterfell. Niechby cały ten wątek kręcił się wokół jej autentycznego, wewnętrznego konfliktu między lojalnością wobec rodziny a pragnieniem przejęcia władzy na Północy, wynikającym nie tylko z ambicji, ale i z nieufności do ludzi, normalnej u tak ciężko doświadczonej osoby. Niechby Sansa musiała wybrać, czy gra wyłącznie na siebie, jak jej mentor, czy jednak pokonuje niepewność i wraca do watahy. Jakże pięknie wówczas wybrzmiałyby jej słowa o samotnym wilku, który musi umrzeć! W tak zarysowanym konflikcie śmierć Petyra mogłaby coś znaczyć. Bo przecież to on jest wilkiem z opowieści Sansy – człowiekiem wiernym wyłącznie sobie i wyłącznie swoim przetrwaniem zainteresowanym. I pragnącym przemienić Sansę na swoje podobieństwo. Frustrujące jest to, jak blisko twórcy wydawali się tego rozwiązania. Tymczasem...

fot. HBO / Fanpop [*]

4. ...śmierć Littlefingera nie zmienia nic. Zdaje się, że nie zrobiła wrażenia nawet na rycerzach z Doliny, jakoś dziwnie obojętnych na problemy swojego protektora. Lord Baelish dawno stracił wpływ na wydarzenia i nawet jego intrygi służyły tylko temu, by sztucznie rozdmuchać konflikt w Winterfell. Dla fabuły Littlefinger dawno był martwy. Gdy go zabraknie, nie zostaną zerwane sojusze, a świat nie stanie na krawędzi zagłady. Co najwyżej rycerze z Doliny wrócą na południe, a Sansa straci jedyne wojsko, które miała na swoje rozkazy. Sądząc jednak po chłodnej reakcji Yohna Royce’a, twórcy poskąpią nam nawet tej łyżki dziegciu w beczce miodu.

5. Ostatnim problemem jest sam Littlefinger. Może to Was zaskoczy, ale Gryzipiór naprawdę lubi tego bohatera w książce. Si, straszny z niego skurczybyk, ale o co najmniej dwóch twarzach i tragicznej, acz trudnej do zrekonstruowania przeszłości, w której jest i poniżenie przez stojących wyżej w hierarchii społecznej, i niespełniona miłość, i małżeństwo z przymusu. Książkowy Baelish jest produktem westeroskich stosunków społecznych, które blokują potencjał bystrego, ale nisko urodzonego dziecka, zmuszonego do bezwzględnej gry. W jego dziwnej, niepokojącej relacji z Sansą nie brak ciepła i przede wszystkim niuansów. W serialu? Nie wiem, kim jest serialowy Littlefinger. Po morderstwie Joffreya uwierzyliśmy, że to geniusz zbrodni, ale od tamtego czasu głównie tajemniczo się uśmiechał. Baelish, któremu Arya poderżnęła gardło, był cieniem dawnego siebie, zdolnym już tylko błagać o litość. Żaden tam kolos, którego według przepowiedni z książki miała powalić Sansa.

fot. HBO / Fanpop [*]

Niestety, insze jeszcze dziwne wypadki mają miejsce na Północy. Sam i Bran, dwaj bohaterowie wyznaczeni przez twórców do zbierania informacji i podawania ich widzom w najdogodniejszym momencie, spotykają się przy kominku, by obgadać Jona. Jest synem Rhaegara i Lyanny – zauważa Bran – nie nazywa się Snow, tylko Sand. Ależ nie – protestuje Sam, dowodząc, że jednak ma podzielną uwagę – Wielki Septon anulował ślub Rhaegara z Elią! Możesz to zobaczyć? No dobrze, Gryzipiór ma pojęcia, jak to jest być żywą wypożyczalnią VOD, ale czy ten rzekomo wszystkowiedzący Bran nie powinien już wiedzieć, że Jon jest prawowitym dziedzicem tronu? Brzmi to trochę tak, jakby panowie wcale rozmawiali ze sobą, tylko mówili do widza. Tak czy inaczej, kamera w głowie Brana zaczyna trybić. Teraz, drogie dzieci, trójoki wujek puści Wam filmik. Na filmiku będzie przysięga małżeńska Lyanny i Rhaegara występującego w peruce Viserysa. Będą też Jon i Dany w łóżku, w pozycji wyjątkowo jak na „Grę o tron” mało kompromitującej. Zestawienie tych obrazów ewidentnie ma powodować dramę, tylko jaką? Psoci z własną ciotką? No i cóż? Targaryenowie od wieków dbają o czystość krwi, a koncept małżeństwa z kuzynką nie może być całkiem obcy Jonowi wychowanemu przecież w rodzie panującym.

fot. HBO / Fanpop [*]

Najciekawszy w tej scenie wydał się Gryzipiórowi Tyrion, który czai się nieopodal kajuty Danki niby wytrawny podglądacz. Uwaga, czas na teorię. Krasnal wygląda w tej scenie ponuro i jakoś groźnie – rozumiemy, że kolejny raz stracił wpływ na smoczą królową, tym razem na korzyść Jona. Dosłownie usuwa się w cień. Gryzipiór zastanawia się jednak, czy ta scena nie jest aby zapowiedzią zdrady. Pamiętacie, że nie wiemy, jak przebiegły Tyrionowe negocjacje z siostrą? Być może dowiedziawszy się, że Cersei spodziewa się dziecka, Krasnal zdecydował się jednak zagrać na własną rodzinę. Może zamiast okrutnej i impulsywnej Targaryenki postanowił posadzić na tronie niemowlę z wyhaftowanym na piżamce lwem, a obok – siebie jako namiestnika i protektora Siedmiu Królestw? Gryzipiór z miejsca polubił tę teorię, bo gdyby twórcy poszli tym tropem, przywróciliby Tyrionowi osobiste ambicje i wpływ na wydarzenia, które nasz Krasnal utracił, odkąd pożeglował do Essos.

No dobrze, czas zdetonować bombę. Poznaliśmy oto prawdziwy powód, dla którego Jon wyprawił się na daleką północ. Scenariusz wymagał, żeby Mur runął. I runął, aż się kurzyło. Biedny Viserion z Nocnym Królem na grzbiecie stopił lód i powstała wyrwa, przez którą do Westeros przedostała się armia nieumarłych. Gryzipiór skłamałby, gdyby powiedział, że nie oglądał tej sceny z zapartym tchem. Ta muzyka! Te efekty! Ten zimny płomień Viseriona palący lód! A gdyby tak zlecić napisanie scenariusza całego sezonu ekipie od CGI? Oh, wait.

fot. HBO / Fanpop [*]

To paradoks. „Gra o tron” zawdzięcza sukces Martinowi: jego wiarygodnym, niedoskonałym bohaterom, jego grze z oczekiwaniami czytelników, jego odwadze w uśmiercaniu postaci wtedy, kiedy zaboli to nas najbardziej. Ale coraz bardziej odcina się od tego dziedzictwa. Kiedy w piątym sezonie scenarzystom zabrakło książkowego pierwowzoru, próbowali uzupełniać luki, imitując GRRM-a – czy raczej to, co z niego zrozumieli, a Gryzipiór często ma wrażenie, że zrozumieli bardzo mało. Były więc gwałty, palenie dzieci, festiwal śmierci, przemocy i golizny. A potem długie, długie godziny czytania miażdżących recenzji, po których scenarzyści najwyraźniej zmienili taktykę. Teraz nie będą nas szokować. Teraz będą kręcić tak, byśmy się już o nic nie gniewali i czuli, że mieliśmy rację. Dany spiknie się z Jonem, co z tego, że w czasie tak krótkim, że właściwie wykluczającym nawiązanie głębszej więzi. Sam zaaplikuje Jorahowi cudowną maść, leczącą wszystko oprócz złamanego serca, które jest przecież internetowym memem. Nocny Król dostanie własnego smoka. Jaime wypłynie z rzeki, dźwigając na sobie ważącą dwadzieścia kilogramów plot armor. Wszyscy nasi ulubieni bohaterowie zbiorą się w jednym miejscu, by przerzucać się dowcipasami o kutasach. Drodzy twórcy! Żaden widz czy czytelnik nie chce być zadowalany, nie tak naprawdę. Chcemy cierpieć. Chcemy się śmiać. Chcemy płakać, krzyczeć i rzucać pilotem o ścianę, kiedy śmierć znowu upomni się o naszą ulubioną postać. Chcemy, byście złamali w nas ducha, a potem poskładali nas z powrotem. Chcemy dobrego serialu, którego najlepsze momenty niekoniecznie charakteryzuje obecność CGI.

Tylko nie zabijajcie smoków. Smoki są spoko.

• Reżyseria: Jeremy Podeswa
• Scenariusz: David Benioff i D.B. Weiss
• Produkcja: HBO
• Premiera: 27 sierpnia 2017